Cukier – praprzyczyna
W czasach gdy próżno było szukać fastfoodów, bryk szybszych od muła, czy zasięgu sieci komórkowej, a kotlety robiono tylko z czystego mięsa, pożywienie mające słodki smak oznaczało szybkie zaspokojenie głodu i miało działać wzmacniająco. Współczesny człowiek rusza się mniej od swoich przodków, a instynkt wywołujący potrzebę zjedzenia czegoś słodkiego obraca się przeciw człowiekowi, dostarcza organizmowi więcej energii, niż potrzeba. Do tego rafinowany, biały cukier poza kilokaloriami (w 100 gramach jest ich 400) nie zawiera żadnych substancji odżywczych. Dlaczego więc nie poszukać substancji, która też dosłodzi nam życie, a do tego dostarczy innych substancji odżywczych i tym bardziej nie zapcha nas pustymi kaloriami.Żeby znaleźć alternatywę nawet nie musisz się nachodzić jak nasz przodek, no chyba, że zmęczy cię “chodzenie” po witrynach internetowych. Wyręczę Cię:) :
1. Stevia
Stevia pochodzi z Paragwaju, gdzie jest używana od setek lat nie tylko jako naturalny słodzik, ale również do leczenia otyłości i nadciśnienia tętniczego. Są też nieśmiałe próby hodowli w Polsce tej słodkiej roślin (stevia z polskiego pola). Stevia zawiera glikozydy około 250-450 razy słodsze od sacharozy, nie mając przy tym praktycznie ani jednej kalorii. Suszone liście są 30-45 razy słodsze od sacharozy – jedna łyżeczka sproszkowanych liści odpowiada szklance cukru. Stevia pozostaje słodka także w wysokich temperaturach (do 200 stopni), nadaje się więc do gotowania i pieczenia (2 łyżeczki sproszkowanych liści odpowiadają 1 szklance cukru). Stevia nie podnosi poziomu glukozy we krwi i może być używana przez diabetyków. Nie powoduje próchnicy zębów, a wręcz przeciwnie – działa bakteriobójczo i grzybobójczo. Stevia dostarcza również białko, substancje tłuszczowe, bogaty asortyment cennych minerałów i mikroelementów takich, jak: wapń, potas, magnez, żelazo, chrom, mangan, selen, krzem, kobalt, cynk. W jej skład wchodzi również szereg witamin z grupy B, witamina C, beta-karoten itp. Daje on leciutki posmak goryczy w kawie czy herbacie, ale jest on niezwykle delikatny, kwestia przyzwyczajenia. Coraz częściej dostępna nawet w hiepermarketach w różnych postaciach.
wg dr Henryka Różańskiego: Dzięki temu, że glikozydy terpenowe Stevia są słodkie możliwe jest wykorzystanie rośliny jako substancji słodzącej i substytutu cukru. Ważne jest to, że steviozydy nie podwyższają poziomu glukozy we krwi, a nawet wręcz odwrotnie: Stevia obniża stężenie glukozy we krwi (wpływ hipoglikemiczny). Może przyczyniać się do obniżenia podniesionego ciśnienia tętniczego krwi. W dodatku wyciągi ze Stevia wykazują aktywność antybakteryjną. Hamują rozwój Psuedomonas aeruginosa i Proteus vulgaris. Preparaty Stevia mogą być polecane w przypadku hiperglikemii (przy cukrzycy – diabetes), w nadciśnieniu, przy chorobach nowotworowych (aby utrzymywać niski poziom cukru w płynach ustrojowych), w miażdżycy, otyłości, trądziku, przy tendencjach do czyraczności. Również w zakażeniach układu moczowego konieczne jest zapobieganie hiperglikemii, a w dodatku sama Stevia może przyczyniać się do hamowania rozwoju bakterii w drogach moczowych. Stevia jest bezpieczną rośliną w stosowaniu. Może posłużyć do poprawy smaku leków, potraw i napojów. W handlu dostępne są ekstrakty suche i płynne ze Stevia (rozpuszczalne w wodzie), ponadto sproszkowany (zmikronizowany) surowiec. Z ekstraktów produkowane są tabletki wygodne do używania. Dodatkowe właściwości lecznicze Stevia zawdzięcza obecności flawonoidów: kwercetynie, kwercytrynie, luteolinie, apigeninie, kemferolowi. Zdaniem prof. Wichtl’a (2009 r.) stewiozyd nie działa genotoksycznie. więcej na chemiczne spojrzenie na stevię.
2. Ksylitol – cukier brzozowy
Ksylitol, zwany także cukrem brzozowym to alkohol cukrowy, substancja naturalnie występująca w przyrodzie (np. w włóknistych i zdrewniałych częściach niektórych roślin, w tym – popularnych warzyw i owoców). Związek ten został odkryty pod koniec XIX wieku. Zainteresowanie ksylitolem związane jest z dość interesującymi jego właściwościami, które sprawiają iż stanowi znakomitą alternatywę dla zwykłego cukru. Ksylitol jest powoli przetwarzany w organizmie z minimalnym udziałem insuliny, wskutek czego posiada ponad 14-krotnie niższy indeks glikemiczny od cukru.
Ksylitol dostarcza organizmowi o 40% mniej kalorii niż cukier, a jest (w 100%) równie słodki. Ksylitol ułatwia mineralizację (przyswajanie minerałów przez organizm) np. przyswajanie wapnia przez kości, a więc działa wspomagająco przy osteoporozie. Ksylitol jest białą, krystaliczną substancją, która wygląda i smakuje jak cukier. Tym różni się od innych substancji słodzących takich jak sorbitol, fruktoza czy glukoza, że w molekule ma 5 zamiast 6 atomów węgla, w efekcie daje odczyn zasadowy w organizmie, a nie kwasowy jak cukier (niszczy bakterie a nie powoduje ich rozwój).
Okazuje się, iż obniżona kaloryczność i słodki smak bez nieprzyjemnego, chemicznego posmaku to nie jedyne zalety ksylitolu. Unikalność, tego związku wynika między innymi z jego zasadotwórczego potencjału. Dzięki temu posiada on właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze. Badania naukowe potwierdzają skuteczność gumy do żucia z dodatkiem ksylitolu w hamowaniu infekcji spowodowanych przez bakterie wywołujące zapalenie ucha środkowego u dzieci. Potwierdzona jest także zdolność ksylitolu do zapobiegania rozwoju próchnicy zębów, wrzodów żołądka czy grzybic przewodu pokarmowego. Naukowcy wskazują także na znaczenie tego związku w profilaktyce osteoporozy – przypuszcza się, że wpływa pozytywnie na wchłanianie wapnia w jelitach. Cukier brzozowy może być także pomocny osobom, u których rozwijają się w kącikach ust, tzw. zajady, czyli niewielkie trudno gojące się rany. Ogranicza rozwój pleśni i drożdżaków – na przykład Candida albicans – w przewodzie pokarmowym. Zmniejsza też łaknienie cukru. Fińscy naukowcy zalecają spożywanie do 40 g Ksylitolu dziennie, dla wydatnego wzmocnienia tkanki kostnej. Ksylitol może zastąpić cukier do przyrządzania różnych produktów kulinarnych .
Ksylitol jest związkiem nietoksycznym i uznawanym za ogólnie bezpieczny, jednak w na samym początku stosowania mogą pojawić się niedogodności ze strony układu pokarmowego, takie jak wzdęcia czy biegunki, które zazwyczaj szybko ustępują. Pewną ostrożność powinny zachować osoby z zespołem nadwrażliwego jelita (IBS).
3. Syrop z agawy
Syrop z agawy jest środkiem słodzącym pochodzącym z Meksyku, pozyskiwanym z kilku odmian kaktusa. Charakteryzuje się smakiem porównywalnym do rozrzedzonego miodu lub lekkiego syropu klonowego. Jest około trzykrotnie słodszy od cukru, jednocześnie posiadając od czterech do pięciu razy niższy indeks glikemiczny od miodu.
Wyciąg z kaktusa agawy ceniony jest ze względu na słodki, mleczny i bardzo delikatny smak. Doceniają go nie tylko najwyższej klasy kucharze i cukiernicy, ale również lekarze i dietetycy. Pasjonaci gotowania doceniają natomiast jego neutralny smak, pożądany wtedy, gdy chcemy nadać potrawie słodyczy, nie modyfikując jego pierwotnego smaku.
Syrop z agawy zawiera dodatkowo sole mineralne, głównie cynk, żelazo, wapń, potas i magnez. Służy do produkcji napojów, doprawiania nalewek i wódek, jako słodzik. Dla osób zajmujących się zielarstwem syrop agawowy jest cenny do sporządzania preparatów roślinnych: syropy, intrakty wzmacniające, nalewki, mikstury ze sproszkowanych ziół, soki ziołowe. Jako źródło fruktozy i glukozy szybko dostarcza energię dla mięśni i układu nerwowego. Zwiększa wydolność fizyczną i psychiczną. Polecam przy osłabieniu i dużym wysiłku psychicznym i fizycznym.
Zawarta w syropie z agawy fruktoza to cukier prosty, który jest przyswajany przez organizm dużo wolniej niż powszechnie stosowana sacharoza lub glukoza. Agawa zawiera także spore ilości inuliny – naturalnego probiotyku, który powoduje wzrost korzystnej flory przewodu pokarmowego, obniża poziom cholesterolu oraz lipidów w surowicy krwi oraz usprawnia pracę przewodu pokarmowego – zapobiega zaparciom i redukuje toksyczne metabolity. Kolejną zaletą nektaru z agawy jest jego niski indeks glikemiczny – jest on około cztery razy niższy niż w przypadku miodu. Sprawia to, że syrop z agawy stanowi doskonałą alternatywę dla osób stosujących dietę nioskowęglowodanową, dietę Montignaca lub ograniczających cukier ze względów zdrowotnych. Oprócz sprzyjających zdrowej diecie naturalnych cukrów, syrop z agawy jest również źródłem błonnika, który w naturalny sposób przyspiesza przemianę materii. Produkt może być spożywany również przez wegan, którzy rezygnują z miodu.
Mała uwaga! Nektar z agawy jest bogatszy w skoncentrowaną fruktozę. Nadmierna ilość fruktozy nie jest zaś korzystna dla organizmu. Obciąża ona wątrobę, gdyż w niej musi zostać zamieniona w triglicerydy. Fruktoza jedynie w niewielkiej ilości jest zamieniana na glukozę w celu odbudowy rezerw glikogenu, bądź też użytkowana na potrzeby energetyczne wątroby. Reszta musi zostać zmagazynowana w tkance tłuszczowej w postaci tłuszczu.
Podsumowując
Najczęściej używamy liści stevii, mielonych w młynku do kawy lub kupujemy gotowy sproszkowany. Zastanawiam się nad własną hodowlą, jednak czy plony będą adekwatne do wysiłku, czy jakość (słodkość) będzie równie dobra? Puki co mam wątpliwości. Coraz częściej można kupić gotowe produkty: dżemy, napoje słodzone stevią zamiast klasycznym cukrem. Ksylitol jak dla mnie posiada w smaku zbyt dużo goryczki, może kwestia przyzwyczajenia. Syropu z agawy nie próbowałem. Dobre wieści, że alternatywy istnieją i to dużo zdrowsze niż klasyczny biały, rafinowany w kostkach, kryształkach czy pudrze cukier.
Alternatywy dla białego cukru – Strefa Zdrowie
Przygotował PAWRO
na podstawie własnych doświadczeń oraz http://pl.wikipedia.org/, http://www.bioplanet.pl/
