Zaburzenia związane z przemianą lipidów mogą prowadzić do takich chorób cywilizacyjnych jak zawał serca czy udar mózgu. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych należy oznaczać lipidogram (profil lipidowy) tj. cholesterol całkowity, jego frakcje i trójglicerydy. Dotyczy to szczególnie osób z grupy podwyższonego ryzyka.
„Pracujemy” na nie całe życie.
Choroby cywilizacyjne są przyczyną obniżenia komfortu życia i przedwczesnej śmierci wielu osób. Tymczasem my sami mamy wpływ na niekorzystne zmiany i możemy je powstrzymać, jeśli odpowiednio wcześnie zareagujemy.
Otyłość, cukrzyca, choroby układu sercowo-naczyniowego to procesy przewlekłe, na które „pracujemy” całe życie. Choroby te rozwijają się stopniowo, a ich postępowi, przynajmniej na początkowych etapach, nie towarzyszy ani nagłe obniżenie komfortu życia, ani ból, ani swoiste objawy. Warto zdać sobie jednak sprawę, że niezatrzymane w porę patologiczne procesy nieuchronnie narastają, by w końcu stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.
Nieprawidłowy profil lipidów.
Zmiany stłuszczeniowe w naczyniach krwionośnych można stwierdzić już u 2-latków, a z wiekiem odkładanie złogów cholesterolowych nasila się. Nieprawidłowy profil lipidów we krwi, szczególnie w połączeniu z nadciśnieniem, na które cierpi ponad 30% Polaków, to prosta droga do zawału serca czy udaru mózgu. Hiperglikemia i dyslipidemia często ze sobą współistnieją, potęgując wzajemnie swój negatywny wpływ na zdrowie – dochodzi do rozwoju tzw. zespołu metabolicznego.
Lipidogram.
Zaburzenia przemian lipidów wykryć może lipidogram, zwany też profilem lipidowym. Wśród parametrów tego badania znajdziemy stężenie:
- cholesterolu całkowitego (TC)
- frakcji cholesterolu tj. LDL („złego”), HDL („dobrego”), nie-HDL
- trójglicerydów (TG).
Do niekorzystnych zmian w profilu lipidowym zaliczane są:
- podwyższone wartości TC, LDL, nie-HDL i TG
- obniżony poziom HDL.
Zwiększone ryzyko.
Interpretacja wyników lipidogramu nie jest jednak zero-jedynkowa. Normy zostały ustalone tylko dla cholesterolu całkowitego. Dla pozostałych składowych profilu lipidowego przyjmuje się tzw. stężenia zalecane, które mogą być zróżnicowane – w zależności od wielkości ryzyka u danego Pacjenta.
Na ryzyko to wpływa płeć, palenie tytoniu, siedzący tryb życia, otyłość, nadciśnienie, współistniejąca cukrzyca lub choroba nerek, ale również stres, depresja i niektóre choroby autoimmunologiczne (np. RZS). W praktyce oznacza to, że osoba nieobciążona wymienionymi czynnikami ryzyka może sobie „pozwolić” na gorsze parametry lipidogramu niż Pacjent z grupy ryzyka bądź z już udokumentowaną chorobą serca lub naczyń. U osób ze stwierdzonymi zaburzeniami metabolizmu tłuszczów, oznaczanie lipidogramu stosowane jest w celu oceny skuteczności leczenia hipolipemizującego.
Dla kogo badanie?
Lipidogram powinien być bezwzględnie oznaczany u osób, które są obciążone czynnikami ryzyka chorób układu krążenia. Jednak niezależnie od nich – kontrolne badanie lipidogramu wskazane jest u:
- mężczyzn powyżej 40. roku życia
- kobiet powyżej 50. roku życia.
Wytyczne dla polskich lekarzy rodzinnych wspominają też o zasadności oznaczenia lipidogramu u dzieci w 9.-11., a następnie w 18. r.ż. W szczególnych przypadkach (Pacjenci z hipercholesterolemią rodzinną lub przedwczesną chorobą sercowo-naczyniową) zaleca się uzupełnienie oceny ryzyka poprzez oznaczenie lipoproteiny a (Lp(a)).
Droga do zdrowia.
Ogólnopolska sieć laboratoriów medycznych Diagnostyka uruchamiając na wiosnę 2019 r. kampanię „Droga do zdrowia” postawiła sobie za cel – zwiększenie świadomości Polaków o zaburzeniach metabolizmu węglowodanów i lipidów oraz o związanych z nimi chorobach cywilizacyjnych.
Można było skorzystać wówczas z pakietu wyselekcjonowanych badań (w promocyjnej cenie), których wyniki:
- obrazują sprawność przemian metabolicznych cukrów i tłuszczów
- wskazują na potencjalne ich zaburzenia i rozwój stanów patologicznych, w dalszej perspektywie prowadzących do cukrzycy czy schorzeń sercowo-naczyniowych.
16 września 2019 r. wystartował II etap kampanii, w którym można powtórzyć te same badania – porównanie wyników pomoże ocenić czy podjęte wysiłki przyniosły efekt. Są one przeznaczone także dla osób, które nie uczestniczyły w edycji wiosennej.
Nowe badania.
W jesiennym pakiecie badań sieci Diagnostyka znajdziemy dodatkowo oznaczenie:
- TSH.
Oznaczenie TSH to wstępny test pozwalający określić czy tarczyca funkcjonuje prawidłowo. Hormony wydzielane przez ten narząd są jednym z głównych motorów metabolizmu, a jednocześnie zaburzenia pracy tego gruczołu są dość często spotykane. - Witaminy D3.
Poziom witaminy D3 jest istotny nie tylko dla mocnych kości. Istnieje szereg doniesień dokumentujących związek między niedoborem tej witaminy-hormonu, a schorzeniami o podłożu zapalnym i autoimmunologicznym (cukrzyca typu 1, RZS, stwardnienie rozsiane, choroby zapalne jelit, astma) czy nawet nowotworami.
Wykazano również korelacje między obniżonym stężeniem witaminy D, a nadciśnieniem, otyłością i insulinoopornością, cukrzycą typu 2, miażdżycą czy zespołem metabolicznym. W związku z tym niewystarczający poziom witaminy D zaczyna być uznawany za niezależny czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego. Warto zatem mieć poziom tej witaminy pod kontrolą i w razie potrzeby odpowiednio ją suplementować.
Jakie badania podczas jesieni?
Podczas jesiennego etapu kampanii można skorzystać z pakietu 17 badań: morfologia krwi, lipidogram (cholesterol całkowity, HDL, nie-HDL, LDL, trójglicerydy), hemoglobina glikowana, wskaźnik insulinooporności (glukoza, insulina, HOMA-IR), próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP), TSH oraz witamina D metabolit 25(OH).