Jeszcze w latach 80-tych dzieci uczyły się, że sól jest niezbędna dla zachowania dobrego zdrowia i sił. To wciąż najpopularniejsza przyprawa na świecie. Większość z nas nie wyobraża sobie zupy, ziemniaków, czy makaronu nie mówiąc o kanapkach bez słonego dodatku. Jednak naukowcy coraz częściej przestrzegają przed szkodliwością soli.
Czym jest sól
Sól to potoczna nazwa związku chemicznego- chlorku sodu (NaCl). Ta stosowana jako przyprawa składa się przede wszystkim z sodu i z dodatkowych pierwiastków np. jodu.
Ciemna strona soli
Sól powoduje m.in. nadciśnienie tętnicze, miażdżycę i zwiększa ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe. Przyczynia się też między innymi do powstawania otyłości i cukrzycy typu II. Niedawno Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleciła zmniejszenie spożycia soli do 5 g na dobę. Jednak badania pokazują, że spożywamy jej aż 3 razy więcej niż zaleca Światowa Organizacja Zdrowia czyli ok. 15 g na dobę! Czym to grozi? Sól zatrzymuje wodę w organizmie, przez to tętnice stają się zbyt “pełne” i zaczyna rosnąć ciśnienie. Wiadomo już, że znaczne zmniejszenie codziennej porcji sodu redukuje ciśnienie tętnicze (skurczowe o 5 – 7 mm Hg, a rozkurczowe o 3 – 5 mm Hg), ryzyko zachorowania na choroby sercowo- naczyniowe (o jedną czwartą) oraz pięciokrotnie zmniejsza ryzyko zgonu spowodowane tymi chorobami. Jej nadmiar przeciąża również nerki. Wypłukuje również wapń z organizmu i może przyczyniać się do zachorowania na osteoporozę. Dlaczego? Nerki wydalając sód z organizmu wydalają też wapń.
Jasna strona soli
w zalecanej ilości jest nam niezbędna do utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej i regulacji gospodarki wodnej.
Zapotrzebowanie organizmu na sód
Statystycznie spożywamy więcej sodu, niż powinniśmy. Nie musi to być wynik tego, że dosalamy potrawy. Problem tkwi w “ukrytej” soli, którą dodaje się do wielu produktów śniadaniowych, wędlin i słonych przekąsek.
- dzieci w wieku 1-3 lat wynosi 750 mg/osobę/dzień,
- dzieci w wieku 4-6 lat- 1000 mg/osobę/dzień,
- kobiety (w zależności od wieku) – 1200-1500 mg/osobę/dzień,
- mężczyźni (w zależności od wieku) – 1200-1500 mg/osobę/dzień.
10 produktów z dużą zawartością soli:
- pieczywo – zawartość soli w pieczywie jest bardzo zróżnicowana: od 0,32 g/100 g (strudle tureckie) do 1,78 g/100 g (bagietki francuskie). W tej grupie niewiele jest wyrobów o małej zawartości soli, mniejszej niż 0,9 g/100 g (np. bułki drożdżowe, chałki, chleb żytni razowy na miodzie, chleb żytni wileński). Przeważająca część pieczywa zawiera znacznie więcej soli, np. w bułkach pszennych czy bagietkach wynosi ona 1,4–1,8%,
- przekąski śniadaniowe – zboża i inne produkty przetworzone mogą zapewnić nam do 75% dziennego spożycia sodu. Produkty o małej zawartości soli, poniżej 0,05 g/100 g, to np. płatki owsiane, otręby pszenne, ryż preparowany. Produkty o stosunkowo dużej jej zawartości, 1,6–3 g/100 g, to np. płatki żytnie, płatki pszenne, płatki kukurydziane zwykłe i smakowe,
- gotowe soki warzywne – tak, są bardzo zdrowe, ale możliwe, że sok będzie miał 0,8 g/100 g soli. Przykładowo szklanka soku pomidorowego ma ok. 0,66 g soli. Optymalny poziom to 0,15 g. Na pewno znacznie ograniczymy poziom tego pierwiastka, jeśli będziemy przygotowywać soki w domu. Mały pomidor ma tylko 0,01 g soli,
- ser – najmniej soli zawierają sery twarogowe i homogenizowane: 0,09–0,12 g/100 g. Ok. 1 g soli w 100 g zawierają sery typu fromage i serki ziarniste. Zawartość soli w serach podpuszczkowych dojrzewających, tzw. żółtych, i topionych jest znacznie większa i waha się od ok. 1,5 g/100 g do ponad 4,7 g/100 g produktu,
- wędliny – zawartość soli jest podobnie duża jak w serach dojrzewających i waha się od ok. 1,2 g/100 g (pasta kanapkowa z kurczaka) do prawie 4 g/100 g (polędwica luksusowa). Dla większości asortymentów wędlin zawartość soli waha się w granicach około 2–3%,
- warzywa w puszkach – świeże warzywa zawierają śladowe ilości. Gotowe, w puszkach – wręcz przeciwnie. Sztuczne aromaty, przyprawy, duża ilość konserwantów sprawiają, że kubek kukurydzy z puszki zawiera 0,73 g sodu. 6 g/100 g sodu znajdziemy w oliwkach zielonych marynowanych. Jeśli kupujemy warzywa w puszce, przed zjedzeniem przepłuczmy je wodą, to pomoże usunąć chociaż część soli,
- gotowe sosy – jedna filiżanka gotowego sosu pomidorowego zawiera prawie 1 g sodu. Łyżka gotowego sosu z kuchni chińskiej teriyaki ma ok. 0,7 g. Dla porównania łyżka sosu barbecue zawiera 0,175 g. Domowy winegret może nie mieć wcale soli – wystarczy zrezygnować z jej dodania, a zastąpić ją większą ilości ziół,
- ryby wędzone – mają sporo soli, ponad 3 g/100 g produktu. W przypadku przetworów rybnych zawartość soli jest zróżnicowana i wynosi od ok. 0,6 g/100 g (śledzie marynowane, tzw. rolmopsy, śledzie w śmietanie) do ok. 2,7 g/100 g (śledź marynowany). Większość konserw rybnych zawiera ok. 1,3–1,7% soli.
- przekąski – takie jak: chipsy,orzeszki solone, paluszki, warto czytać etykiety, by uświadamiać sobie jaką ilość soli pochłaniamy “przy okazji”
- fast food – przede wszystkim smażone kotlety w hamburgerach, frytki – poświęć kilka sekund na przeanalizowanie składu pod czas spożywania posiłku.
Źródło: wallstcheatsheet.com
Różnica między sodem a solą
Sól jest to chlorek sodu (sodu oraz chloru). Ilość sodu w soli to informacja na którą trzeba zwrócić uwagę. Jeśli na etykiecie będzie pisało zawartość sodu nie soli musisz pomnożyć ilość przez 2,5 aby otrzymać równowartość zawartości soli. Na przykład, jeżeli porcja żywności zawiera 1g sodu na 100g, będziesz wiedzieć, zawiera 2.5g soli na 100g.
Etykiety
Należy sprawdzać na etykietach żywności, aby dowiedzieć się, które z nich mają wysoką a które niską zawartość soli. Jeśli produkt zawiera więcej niż 1.5g soli (lub 0.6g sodu) na 100g to jest wysokiej zawartości soli. Jeśli ma 0.3g soli (sodu 0.1g) na 100g to ma niską zawartość soli. Należy zwrócić uwagę na zastosowanie zawierających sód substancji dodatkowych w produktach (np.: glutaminianu sodu, benzoesanu sodu itp.)
Lekarze uważają że powinniśmy unikać produktów zawierających wysoka zawartość soli, a rozglądać się za takimi które jej w ogóle nie zawierają.
Na koniec
Warto zamiast soli zacząć stosować przyprawy ziołowe, takie jak bazylia, oregano, tymianek, estragon, majeranek, pietruszka, szczypior itd. Doceńmy naturalne walory smakowe warzyw i mięsa. Rezygnując z nadmiaru soli już po kilkunastu dniach przyzwyczaimy się do nowego smaku.
Z soli nie powinny rezygnować osoby z niskim ciśnieniem. Podczas biegunek i wymiotów warto czasem zastosować roztwór wodny soli, który choć trochę zatrzyma wodę w organizmie (1-2 łyżeczki soli na szklankę wody przegotowanej).
przygotował: pawro